Yn gynnar yn haf 2016, bydd y canwr a’r hwyluswr Richard Parry yn ymuno â grŵp o artistiaid, beirdd, cerddorion, actorion, amgylcheddwyr, athronwyr, gwleidyddion, diwinyddion, cogyddion a storïwyr ar lwybr dwy daith y bardd Samuel Taylor Coleridge o Gymru.

Fe roddodd Coleridge y gorau i’r Brifysgol yng Nghaergrawnt ac fe deithiodd o amgylch Cymru yn 1794 gan freuddwydio am sefydlu cymdeithas newydd, tecach. Roedd y daith gerdded hon yn fentrus ac yn arloesol.  Ar y pryd roedd pobl yn ystyried cerdded i fod yn hen ffasiwn ac yn ddi-foes. Nid oedd gan y gymdeithas ddiddordeb mewn mynyddoedd. Daeth Coleridge i gael profiad o dirwedd, prydferthwch ac ysbrydoliaeth Cymru ac i freuddwydio am gymdeithas wedi’i thrawsnewid yn seiliedig ar gyfle ac ysbryd cyfartal. Dylanwadodd Cymru ar ei farddoniaeth, ac mae 2016 yn nodi 200 mlynedd ers cyhoeddi ei glasur canol oed Biographia Literaria.

Bydd grŵp teithiol 2016 yn perfformio, yn ymrwymo â’r cyhoedd, yn mynychu digwyddiadau’r ŵyl, yn dod ag arddangosfeydd gyda hwy, yn cyfarfod â chymunedau, sefydliadau ac ysgolion lleol ac yn cydweithio ag artistiaid, meddylwyr, perfformwyr, eglwysi, addysgwyr, gwneuthurwyr ac arweinwyr busnes ledled Cymru.

Byddant yn teithio ar droed, ar feic, ar long, ac ar drafnidiaeth gyhoeddus, gan ymgymryd â thripiau ac archwilio’r dirwedd.  Mewn modd cyhoeddus iawn, bydd yr Ŵyl yn archwilio barddoniaeth enwog a meddwl dylanwadol Coleridge, wrth iddi symud rhwng trefi, pentrefi a dinasoedd trwy gefn gwlad Cymru, gan ddarganfod a darlledu soniarusrwydd Coleridge gyda llenyddiaeth, diwylliant a thraddodiadau Cymreig ynghyd â gweledigaethau am fywyd cyfoes Cymru heddiw, gan ddatgelu sut mae, ac roedd, cyrch Coleridge eisoes yn rhan nodweddiadol o ddiwylliant, iaith a hanes Cymru, a chysylltiadau Cymreig ar draws y byd.

Nid yw doniau Coleridge erioed wedi cael eu dathlu’n llawn - dyma antur ddiwylliannol fentrus i aildanio chwant yn nychymyg y cyhoedd ym Mhrydain ar archwilio pŵer Coleridge o ddarlunio ein tirwedd, diwydiant, cymuned, ffydd gyffredinol, cyfiawnder, lletygarwch a chyswllt cyfrannol.  Gweledigaeth goll mewn ardaloedd eraill o Brydain?    Ymunwch â ni.

Cliciwch yma i weld y 2016 dyddiadau'r daith a'r llwybr...

Pryd: Mis Mai – Mis Awst 2016

Ble: Bydd yr ŵyl yn teithio ledled Cymru, gan stopio mewn pentrefi, ffermydd, ysgolion, dinasoedd, trefi, busnesau colegau, cefn gwlad ac ar lan y môr.

Gan gychwyn yn agos at Gaerdydd, y brifddinas, bydd yr Ŵyl yn teithio’n araf, gyda’r cloc o amgylch Cymru gan ddilyn llwybrau Coleridge ac Iolo Morganwg. Byddwn yn gwneud nifer o deithiau a gwyriadau dyfeisgar gyda chi, gan gysylltu gydag ardaloedd poblog a thirwedd gyfoes Gorllewin, Gogledd, Canolbarth a De Cymru. Mae’r ŵyl yn gorffen yn Eisteddfod Genedlaethol 2016, yn y Fenni .

Chi sy’n llunio’r llwybr... Gallwch chi a’ch cyfranogiad effeithio ar lwybr terfynol y daith, yn unigolion, cymunedau, busnesau, mudiadau, teuluoedd, pobl ar wyliau, gwestywyr ac anturwyr chwilfrydig. Mae’r Ŵyl eisoes yn ysbrydoli cymysgedd o ddigwyddiadau lleol, arddangosfeydd teithiol, theatr gymhellgar, teithiau cerdded lleol, darlithoedd, dathliadau a chynigion o bartneriaeth.  Byddwn yn dod ag artistiaid, haneswyr, meddylwyr, cerddwyr, beirdd a phobl greadigol gyda ni ar y ffordd. Byddwn yn archwilio themâu lleol a rhyngwladol, mewn tirwedd Gymreig go iawn..

Fedrwch chi gynnal digwydd, taith, neu greu rhywbeth i nodi’r daith? Cysylltwch â ni – rydym yn aros i glywed gennych. Ymunwch â ni!

 ddychmygu a chefnogi ein dyfodol creadigol, cynaliadwy

The Rime of the Ancient Mariner (Cerdd yr Hen Longwr) yw un o gerddi gorau erioed yn yr iaith Saesneg.

Yn 2016, cewch weld cerdd gorau Coleridge ar waith... Ydi. Mae’n uchelgeisiol!

Rydym yn ceisio dod â llong yr Hen Longwr i borthladdoedd Cymru:

• y llong hwylo canol oesol yn cynnwys criw rhithiol o sombïod a byrddau llosg
• gweld yr Hen Forwr ei hun, yn cario’r albatros marw
• cymryd rhan yn y digwyddiadau, a fydd yn llifo tua’r tir i strydoedd trefi a phorthladdoedd arfordir Cymru
• stori gymhellgar, antur, golygfeydd a dathliad

Rydym eisoes yn gweithio gyda chefnogaeth trefi a phorthladdoedd i alluogi hyn i ddigwydd, ond mae’r prosiect angen eich help. Gofynnir ichi roddi i helpu gwneud dychweliad yr Hen Longwr i ddigwyddiad rhyngwladol mawreddog ym mhorthladdoedd Cymru.

Mae Amgueddfa Genedlaethol Cymru wedi cynnig arddangos am y tro cyntaf eu set gyflawn o engrafiadau The Ancient Mariner yn yr Oriel Genedlaethol, yng Nghaerdydd gan ffigwr flaenllaw o’r byd celf ym Mhrydain, yr artist a’r bardd o Gymru, David Jones

"Gŵyl i’r teulu dros yr haf ar gyfer pobl Cymru ac ymwelwyr"

Sut mae celf, esthetig, profiad a lleoliad yn eistedd yn ein bywyd cyhoeddus? Pa drysor celfyddydol, cymdeithasol ac amgylcheddol sydd gan Gymru heddiw y mae ardaloedd eraill o Brydain wedi anghofio amdanynt?

Mae Gŵyl Coleridge yng Nghymru yn ceisio darganfod sut mae diwylliant Cymreig eisoes yn deall ac yn ymgorffori dimensiynau diwylliannol cyffrous Coleridge, a’r sawl y’u hysbrydolwyd ganddo. Mae Cymru yn gallu deall Coleridge yn y modd unigryw hwn.

Hunaniaeth Gymreig fodern
Mae Llywodraeth Cymru yn gweithio mewn partneriaeth â nifer o sefydliadau i geisio cyfleoedd trawsffurfiol ar gyfer lles unigolion, sefydliadau a chymunedau yng Nghymru. Mae’n cydnabod ein bod yn wynebu nifer o heriau wrth i Gymru ail-leoli’i pherthynas gyda gweddill y DU a’r byd yn ehangach. Mae nifer yn edrych am weledigaeth newydd a syniadau creadigol. Mae Gŵyl Coleridge yng Nghymru yn ceisio cyfrannu mewn modd pwysig at y ddadl am werthoedd a rhinweddau sy’n gwneud Cymru’r wahanol o ran bywyd cyhoeddus.

Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn cyflwyno deddfwriaeth sy’n mynd i’r afael â chynaladwyedd a Chenedlaethau'r Dyfodol. Yn ddiweddar mae’r symudiad rhyngwladol wedi hyrwyddo rôl Diwylliant fel yr allwedd i ddatblygu economïau a chymunedau newydd, creadigol, iach, teg a chryf. Mae Gŵyl Coleridge yng Nghymru 2106 yn falch iawn o fod mewn partneriaeth â Cynnal Cymru/Sustain Wales ac Y Gymru a Garem i hyrwyddo meddwl gwrol, perthnasau a gweithrediadau diwylliannol ar gyfer ein lles yn y dyfodol.

Nid nod Gŵyl Coleridge yng Nghymru yw edrych yn ôl ac ailymweld â rhamantiaeth hanesyddol y 18fed a’r 19eg Ganrif. Mae’n archwiliad cyfoes, gyda sefydliadau a chymunedau, o ffrydiau deallus nas eu harchwiliwyd eisoes a diwylliant dyddiol sy’n pwysleisio pwysigrwydd perthynas a lleoliad yn ein cymunedau ac economïau. Mae pwysigrwydd perthynas a lleoliad yn dal i fod yn bwysig yn niwylliant Cymreig poblogaidd. Mae’r Ŵyl yn ceisio hyrwyddo hyn, a phwysleisio strwythura coll perthynas a lleoliad sydd â chynnig deinamig a chreadigol ar gyfer sefydliadau a chymdeithas fodern. Gall archwilio gwaith Coleridge ac Iolo Morganwg helpu Cymru fodern gael gwell ddealltwriaeth o’i hun a’i photensial heddiw.

Tirwedd Cymru a Coleridge

Yng Nghymru dechreuodd Coleridge ymrwymo yn frwd am y tro cyntaf gyda gwylltineb natur. Cadarnhaodd y daith ei yrfa fel artist. Roedd llinellau enwog Rime of the Ancient Mariner wedi’u hysbrydoli gan ddringo i fyny mynydd Penmaenmawr yng ngogledd Cymru ar ddiwrnod poeth. Gellir cysylltu’r ogofau a’r dirwedd yn ei gerdd wych Kubla Khan â Phontarfynach ger Aberystwyth.

Iolo Morganwg a Coleridge
Roedd Coleridge ac Iolo Morganwg yn rhannu’r un weledigaeth. Mae’r ŵyl deithiol hon yn 2016 yn archwilio pŵer syniadau Coleridge yng Nghymru, eu perthnasedd â gwaith oes Iolo Morganwg, a’u perthnasedd ar gyfer cymdeithas Prydain ac yn fwy rhyngwladol.

1794 - Y bardd Samuel Coleridge yn rhoi’r gorau i’r brifysgol ac yn cerdded ledled Cymru gan freuddwydio am sefydlu cymdeithas newydd, tecach. Mae’n ymsefydlu ym Mryste.

1795 - Y dewin llenyddol Cymreig Iolo Morganwg yn stopio ym Mryste ar ôl taith siomedig i Lundain, ac yn darganfod darlithoedd Coleridge, ac ysgrifennu’r canlynol ar boster: “Coleridge, Coleridge, Coleridge, Coleridge”

Cafodd Iolo Morganwg, sylfaenydd yr Eisteddfod fodern, ddylanwad enfawr ar ddiwylliant Cymru yn y 19eg Ganrif. Daeth Coleridge yn un o feirdd gorau Prydain – er hyn mae llawer o’i waith ysgrifennu wedi cael ei guddio a’i anwybyddu. Mae’r ddau yn pwysleisio pwysigrwydd deall cysyniadau Ewropeaidd o’r gwahaniaeth rhwng RHESWM a DEALLTWRIAETH.

R. S. Thomas, Coleridge a’r dychymyg
Roedd y bardd adnabyddus Cymreig o’r 20fed Ganrif, R. S. Thomas, yn ystyried gwaith Coleridge i fod yn hynod bwysig. Wrth ddarlithio yn Eisteddfod 1976 ar bŵer myth, geiriau, lleoliad a natur yn hunaniaeth y Cymry, dywedodd...

"Er mwyn deall iawn ystyr dychymyg mae’n rhaid i berson fod yn gyfarwydd â gwaith Coleridge, ond nid oes gennyf amser i sôn am hynny heddiw"

Coleridge yng Nghymru 2016 40 mlynedd ers anerchiad cyweirnod R. S. Thomas “Abercuawg” yn Eisteddfod 1976.

David Jones a’r Hen Longwr
Ymrwymodd yr artist a bardd modern Prydeinig, David Jones, yn fawr â gweledigaeth Coleridge, gan ddarlunio The Rime of The Ancient Mariner ac ysgrifennu am ddyfnder Brythonig gweledigaeth Coleridge.

Adlewyrcha engrafiadau Jones o’r Hen Longwr ei ddealltwriaeth o

•  estyniad dwfn Coleridge i ddychymyg pobl
•  ein gallu i ddinistrio ein hamgylchedd yn ddireswm
•  r potensial ym mherthynas dynol ryw â’r byd naturiol

I gyd-fynd â’r Ŵyl yn 2016 bydd Amgueddfa Genedlaethol Cymru yn arddangos engrafiadau Jones yn yr Oriel Genedlaethol yng Nghaerdydd.

“Roedd David Jones yn uniaethu mor angerddol â’r syniad o Gymru, a phwysigrwydd ei hiaith a’i diwylliant i brofiad cyffredin Prydain dros y ddwy fil  o flynyddoedd diwethaf.” - OLIVER FAIRCLOUGH, CEIDWAD CELF, AMGUEDDFA GENEDLAETHOL CYMRU

Beirdd, Cymru a thwristiaeth
Cyniga Gŵyl Coleridge yng Nghymru gyfle unigryw ar gyfer treftadaeth a thwristiaeth ryngwladol. Mae cofnodion helaeth o deithiau cerdded Wordsworth o Gymru; a hefyd cyswllt Shelley â Chwm Elan. Byddwn yn creu digwyddiadau, teithiau a pherfformiadau o fewn etifeddiaeth ddiwylliannol sy’n gallu herio, trawsnewid a dathlu bywyd modern yng Nghymru a’i soniarusrwydd rhyngwladol.

Byddwn yn pwysleisio cysylltiadau Cymreig â chymunedau a diwylliant ledled y byd, ac yn archwilio beirdd rhyngwladol gyda lleisiau tebyg ochr yn ochr ag Iolo Morganwg a Coleridge.

Angerdd am Mary Evans
Roedd Coleridge mewn cariad â merch Gymreig, Mary Evans. Roedd ei theulu o Wrecsam a dyna ble fuont gwrdd, am gyfnod pryfoclyd o fyr, ar ei daith o Gymru.  Ysgrifennodd cerdd serch “The Sigh” ar gyfer Mary, ac mae llun ohoni yn hongian yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Caerdydd. Bydd aduniad o’r cariadon yn ystod yr Ŵyl yn Wrecsam.

Archwilio gydag Iolo Morganwg
Mae nifer yn dal i ystyried Iolo Morganwg 1747 -1826 (enw barddol Edward Williams), er dal yn ffigwr ddadleuol, fel ‘Saer Cenedl’ oherwydd ei gyfraniad i adfywiad diwylliannol y Cyfnod Rhamantaidd. Trwy ei adfywiad gweledigaethol o destunau Canol Oesol Cymru, ac yn ei seremoni barhaus, Gorsedd y Beirdd, fe hyrwyddodd enw da Cymru fel cenedl sifil, ac fe oedd y cyntaf i awgrymu y dylai Cymru gael ei sefydliadau cenedlaethol ei hun: llyfrgell, academi, amgueddfa ac amgueddfa werin.

Saer maen wrth ei grefft, roedd yn bolymath hunanddysgedig ac mae ei waith ysgrifenedig yn dangos amrywiaeth rhyfeddol ei ddiddordebau: derwyddiaeth, barddoniaeth, caneuon gwerin, hen bethau, pensaernïaeth, amaethyddiaeth, daeareg, iaith a thafodiaith, achresi, radicaliaeth a diddymu caethwasiaeth.

Gweithiodd Iolo Morganwg gyda chynllwyniwr ieuanc Coleridge, y bardd Robert Southey, ac, fel Coleridge, fe archwiliodd y gwahaniaeth rhwng ein galluoedd am ‘reswm’ a ‘dealltwriaeth’.

Cynhaliodd y Canolfan Uwchefrydiau Cymreig yn Aberystwyth astudiaeth saith-mlynedd o Iolo Morganwg yn 2001 ac maen nhw’n darparu adnoddau ar-lein ardderchog ar ei fywyd a’i waith: http://www.iolomorganwg.wales.ac.uk/bywyd.php?lang=cy

Ivor Davies

Ganwyd Samuel Taylor Coleridge yn Nyfnaint yn 1772. Yn wyth mlwydd oed, ar ôl marwolaeth ei dad, anfonwyd Coleridge yn blentyn amddifad i Ysgol Ysbyty Christ yn Llundain.  Adnabuwyd ei ddawn gynnar am iaith meddwl, areithio a diwylliant ac yn 19 mlwydd oed enillodd ysgoloriaeth i astudio ym Mhrifysgol Caergrawnt. Wedi’i ysbrydoli gan ysbryd y Chwyldro Ffrengig roedd yn feirniad cryf o’r hyn roedd yn ystyried fel sefydliadau hen a marwaidd y gymdeithas Seisnig.  Rhoddodd Coleridge y gorau i’r Brifysgol a dechrau cerdded o amgylch Cymru yn 1794, gan ymrwymo o ddifrif am y tro cyntaf gyda’r byd natur yn ei waith, a chadarnhaodd y daith hon ei yrfa fel artist.

Fe luniodd bartneriaeth greadigol agos a manwl gyda William Wordsworth, gan helpu ffurfio’r athroniaeth sy’n tanategu barddoniaeth gynnar lwyddiannus a gwych Wordsworth (roedd y Swyddfa Gartref yn ysbïo arnynt oherwydd roeddent yn meddwl mai ysbïwriaeth ar gyfer Byddin Ffrainc oedd eu barddoniaeth a oedd yn sôn am gerdded a natur) ac ysgrifennu rhai o farddoniaeth Wordsworth ar y cyd ag ef. Mae cerddi Coleridge ei hun, Rime of the Ancient Mariner a Kubla Khan hefyd ymhlith y gorau yn yr iaith Saesneg.

Roedd ei egni, dawn, gweledigaeth, brwdfrydedd, siaradusrwydd, stamina corfforol a’i dueddiad am gwympiadau dryslyd difrifol ysbeidiol yn ei wneud yn gydweithiwr, gŵr, tad a ffigwr gyhoeddus ddeniadol ond anodd.  Roedd yn cythruddo ac yn difyrru ei deulu, ffrindiau, critigyddion a’r cyhoedd darllengar. Yn y diwedd, cafodd ei feirniadu’n llym gan gyn ffrindiau, ond fe ysbrydolodd a chynnal cyfeillgarwch ffyddlon oes hefyd.

Yn ogystal â bod yn fardd gwych, fe gafodd lwyddiant syfrdanol mewn nifer o feysydd...

Newyddiadurwr: Ysgrifennodd Coleridge ysgrifau golygyddol rheolaidd ar gyfer un o brif bapurau newydd Llundain ac roedd yn gyfrifol am y portreadau gwleidyddol seicolegol cyntaf. Gwyddoniaeth: roedd yn ffrind ac yn gydweithiwr i’r fferyllydd arloesol Humphrey Davy, a anogodd Coleridge i ddarlithio ar y berthynas rhwng y celfyddydau a gwyddoniaeth yn y Sefydliad Brenhinol. Ar ei ail daith o Gymru, teithiodd Coleridge gyda Tom Wedgwood sy’n cael y clod am wneud rhai o’r lluniau cyntaf. Diplomydd: Gweithiodd Coleridge yng ngweinyddiaeth Malta ac ysgrifennodd adroddiad a ddarparwyd i Nelson. Ysgrifennodd yn helaeth ar y thema o arweinyddiaeth ac roedd yn fentor i genhedlaeth ifancach o feddylwyr ac ysgrifenwyr. Ysgrifennwr teithio: mae ei dyddlyfrau a’i nodlyfrau o Brydain, yr Almaen, ardal Môr y Canoldir a’r Eidal yn taflu goleuni ar ei deithiau a’i feddwl, ac yn cynnwys un o’r disgrifiadau cyntaf yn Saesneg o goeden Nadolig. Chwyldröwr a meddyliwr: mae’n ysbrydoli ac yn cythruddo radicalwyr a’r sefydliad trwy ei ddysgu, ei ddewrder a’i ynganiad o system werthoedd athronyddol dwfn o oedd yn herio awdurdod ond hefyd yn amlinellu’r angen am sefydliadau cryf a oedd yn cefnogi potensial dynol ryw yn gyffredinol. Fe frwydrodd dros ddiddymu caethwasiaeth. Caeth i opiwm: ar ôl cael meddygaeth cysgu pan roedd ganddo dwymyn yn ifanc, daeth yn gaeth i opiwm pan nad oedd ei rinweddau caethiwus yn hysbys.  Daeth i ddeall y ddibyniaeth hon a brwydro’n aflwyddiannus i ddadwenwyno, gan ddioddef o gyfnodau hir o salwch, llewygu ac adwaith diddyfnu. Gweledydd: Yn ystod ei oes, beirniadwyd Coleridge yn barhaus am gyhoeddi prosiectau rhyfeddol ond nid oedd byth yn eu cyflawni; ond fe amlinellodd, o bryd i’w gilydd, sylfeini rhyfeddol ac fe ysbrydolodd a chyfarwyddo’n dawel bach nifer o symudiadau dylanwadol a ddaeth ar ei ôl, gan archwilio ysbryd, ffydd, cymuned, dychymyg a chyfiawnder cymdeithasol.  Mae sylfeini nifer o brofiadau diwylliannol Prydeinig modern yr ydym yn eu cymryd yn ganiataol heddiw yng ngwaith oes Coleridge. Bardd: Rime of the Ancient Mariner (Cerdd yr Hen Longwr) : Y trobwynt sy’n ganolog i’r gerdd Brydeinig wych The Rime of The Ancient Mariner yw pan, ar ôl lladd yr Albatros yn ddifeddwl ac achosi marwolaeth criw’r llong, mae’r Llongwr yn derbyn y gallu i fendithio creaduriaid y môr. Beth mae’r foment farddonol ddofn a swynol hon yn golygu i ni heddiw ac i’n berthynas â’r byd naturiol? Bardd:  Kubla Khan:  In Xanadu did Kubla Khan a stately pleasure dome decree...  Beth yw swyddogaeth ein galluoedd esthetig a chreadigol yn natblygiad cymdeithas? Roedd gan Coleridge weledigaeth o ddiwylliant dynol ble roedd ein hunaniaeth lawn yn gallu llewyrchu fel unigolion a chymunedau, ac roedd hyn yn ysbrydoliaeth i’r ymgyrchwyr a ddaeth ar ei ôl. Ble gellir gweld a chadarnhau’r weledigaeth honno heddiw? Pŵer ein dychymyg: Soniodd Coleridge am theori o ddychymyg wedi’i seilio yn nhraddodiadau Ewropeaidd dwfn o feddwl ac ymarfer. Mae ei ysgrifennu yn archwilio taith sy’n tynnu dychymyg i mewn i daith, tirwedd a’r amgylchedd, sydd yna’n gofyn cwestiynau am gymuned, cyfiawnder cymdeithasol a natur ein hunaniaeth. Rheswm a Dealltwriaeth:  Mae hysbys bod Coleridge wedi esbonio i ddarllenwyr y diwrnod y gwahaniaeth rhwng RHESWM a DEALLTWRIAETH.  Ar yr un pryd roedd Iolo Morganwg yn hyrwyddo cysyniadau tebyg o Reswm a Deall yn niwylliant Cymreig.  Sut mae’r iaith Gymraeg a diwylliant Cymru yn cynnal a chorffori’r dimensiwn yma heddiw? Beth mae’n ei olygu i gymdeithasau modern sydd wedi anghofio neu anwybyddu’r gwahaniaethau hyn? Pŵer rhannau:  Roedd yn hysbys bod bywyd personol a phroffesiynol Coleridge yn anhrefnus.  Honnodd yn aml y byddai’n cwblhau prosiectau a gweithiau ysgrifenedig mawrion, gan adael rhannau ardderchog yn unig. Beth yw’r rhannau toredig o fywyd â’r pŵer rhyfeddol hwn o gread ac adfywiad newydd, er ein tueddiadau dinistriol ac anhrefnus? Critig:  Ef oedd sylfaenydd ein dealltwriaeth fodern o fawredd seicolegol a dramataidd Shakespeare. Grym corfforol:  Roedd gan Coleridge ymagwedd frwd, gadarn, gorfforol at fywyd, gydag awydd llawen am gwmni, gan archwilio tirwedd a dychmygu cymdeithas wedi’i hail-greu.

Roedd Coleridge ar y rheng flaen o gyflwyno’r symudiad Prydeinig i Brydain. Roedd yn ceisio cael gwared â  beth roedd yn gweld fel uniongrededd cyffredinol, ffurfiol caeth y 18fed ganrif. Yn hytrach, roedd yn datgan dynol ryw fel pobl â galluoedd unigryw a chreadigol i ddatgelu ystyr a phwrpas ym mhrofiadau a natur bob dydd.

Yn ei ysgrifennu rhybuddiodd Coleridge i ddosbarth canol Seisnig a oedd yn gyflyn ddod yn fwy diwydiannol eu bod mewn peryg o ffocysu ar agweddau materol bywyd yn unig.  Fe esboniodd i’r cyhoedd Prydeinig y gwahaniaethau Ewropeaidd rhwng RHESWM  a DEALLTWRIAETH sy’n cyfeirio at ddimensiwn o fywyd ble byddai dychymyg a’r byd naturiol yn chwarae rôl allweddol yn ein synnwyr cyffredin o hunaniaeth, ystyr, ffydd, ysbryd a gweledigaeth cyfiawnder cymdeithasol.

Mae elfennau pragmatig a materol o ddiwylliant Seisnig y 18fed a’r 19eg ganrif yn dal i ddominyddu llawer o feddwl heddiw yn y DU. Mae ei ddylanwad yn eang nid yn unig mewn gwyddoniaeth ond hefyd yn y celfyddydau, llywodraeth, ffydd, arferion cyflogaeth a meddwl cyhoeddus. Bu Coleridge wneud alwad utgorn, gan honni bod angen cyfuno gallu pragmatig a materol ag elfennau seicolegol pwrpasol cryf o’n galluoedd dychmygus, creadigol, esthetig a chymdeithasol.

Fe gyhoeddodd Biographia Literaria yn 1817 ac Aids to Reflection yn 1825. Roedd Bryste a’r De Orllewin wedi bod yn ysbrydoliaeth fawr iddo yn ei yrfa gynnar, a bu fyw yn Ardal y Llynnoedd am gyfnod byr. Yn Llundain nid oedd byth yn gallu gwireddu’r llwyddiant ariannol roedd eu doniau yn eu haeddu. Ar ei daith olaf allan bu gwrdd â’r gwyddonydd Michael Faraday.  Bu Coleridge farw yn Highgate yn 1834, gyda ffrindiau yn gofalu amdano.

Neges oddi wrth Robin Morrison, - Cadeirydd Coleridge in Wales Ltd

Rwy’n hynod falch eich bod yn archwilio gwefan y prosiect nodedig a chyffrous hwn.

Pe byddai Samuel Taylor Coleridge yn teithio o amgylch Cymru heddiw, beth fyddai’n gweld ac yn meddwl?  Beth fyddai’n dweud am ei ddyfodol?  Sut byddai’n dychmygu ei ddyfodol mewn perthynas â natur ddatganoledig y DU a heriau’r byd yn ehangach? Pa syniadau, meddyliau a chwestiynau byddai’n eu creu, eu symbylu a’u rhannu?

Roedd yn athronydd yn ogystal â bardd; yn ddelfrydwr yn ogystal â rhamantydd. Roedd yn Rhyddfrydwr, er roedd ganddo weledigaeth ac egwyddorion yn tanategu hyn. Roedd yn credu mewn rhyddid, ond roedd ganddo undod cyffredinol o bopeth, ac o fewn hyn oll roedd lle ar gyfer nifer o ymagweddau gwahanol. Beth yw ein gweledigaeth ac egwyddorion? Pa synnwyr sydd gennym o’r wahanol fathau o amrywiaeth a’r pethau sy’n ein cadw gyda’n gilydd?

Roedd yn berchen i’w amser a’i le, ac fe deithiodd ar y cyfandir gydag ymagwedd ryngwladol. Rydym yn rhoi gwerth ar leoliad a phobl mewn byd sy’n newid yn gyflym. Sut mae eraill yn ein gweld? Beth allwn gynnig i’n gilydd? Beth sydd wir yn para?

Mae’r goblygiadau a’r cysylltiadau yn aros i gael eu darganfod – Os edrychodd Coleridge o amgylch ar wleidyddiaeth, sefydliadau a chymunedau Cymru, pa synnwyr o bwrpas byddai’n ei darganfod? Pa gwestiynau byddai’n eu gofyn; pa syniadau byddai’n eu rhannu am gyfeiriadau newydd ar draws ystod o heriau a dewisiadau economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a gwleidyddol?

Yn tanategu hyn oll, pa ysbrydolrwydd, gwerthoedd a chredoau sy’n dal sefydliadau, materion a chymunedau at ei gilydd? Beth sydd wir yn bwysig, i’r rhan fwyaf o bobl, y rhan fwyaf o’r amser?

Ble mae’r bobl fel Coleridge heddiw? Ble mae’r beirdd a’r proffwydi, y bobl â chreadigrwydd, dewrder a dychymyg? Yn ein Prifysgolion, ysgolion, busnesau, Llywodraeth, y cyfryngau, eglwysi, mosgiau a synagogau? Beth maen nhw’n ei ddweud am ein dyfodol?

Edrychwn ymlaen at y daith, a darganfod hwn gyda chi.

Robin Morrison

Mae Gŵyl Coleridge yng Nghymru yn archwilio sut mae diwylliant, celf a’n dychymyg yn chwarae rôl hanfodol yn yr economi, cyfiawnder cymdeithasol a’n perthynas â’r amgylchedd.

Yn 1992 sefydlodd uwchgynhadledd y byd yn Rio tri philer ar gyfer cynaladwyedd - economi, cynhwysiant cymdeithasol a’r amgylchedd – ond nid oedd sôn am ddiwylliant. Heddiw mae galwadau ledled y byd i ddiwylliant a’n gallu i fyw gyda’n gilydd fod wrth wraidd gwaith sy’n adeiladu cymdeithasau cynaliadwy, teg ac agored.

Cymru yw un o dair gwlad yn rhyngwladol sy’n cyflwyno deddfwriaeth Cenedlaethau’r Dyfodol, ac mae Coleridge yng Nghymru yn annog cymunedau, academyddion, amgylcheddwyr, sefydliadau addysg a chyhoeddus i archwilio ein potensial diwylliannol ac artistig heb ei gyffwrdd er mwyn dychmygu a chreu dyfodol newydd.

 "Mae SustransCymru yn falch o gefnogi Gŵyl Coleridge yng Nghymru 2016" 

“Gallwn weld llawer o botensial yn y weledigaeth glir, fel platfform arloesol i ymrwymo ag amrywiol boblogaethau mewn modd ystyrlon gan ddefnyddio naratif cyffrous am yr amgylchedd a’n perthynas gydag ef”

Jane Lorimer
Cyfarwyddwraig, Sustrans Cymru

UNESCO - Mae UNESCO yn cydnabod mai pobl sydd wrth wraidd datblygiad cynaliadwy a bod angen "ymagweddau cyfannol ac integredig”. “Darn pryfoclyd” UNESCO ar ddiwylliant a chynaladwyedd.

Sustrans Cymru - Mae Sustrans Cymru yn gweithio i hyrwyddo cerdded, seiclo a thrafnidiaeth gyhoeddus fel dewisiadau amgen i’r car ar gyfer teithiau o ddydd i ddydd.

BIL CENEDLAETHAU’R DYFODOL - Ymrwymiad Llywodraeth Cymru i gynaladwyedd yn gosod amcanion hir dymor uchelgeisiol i adlewyrchu’r Cymru a garem, nawr ac yn dyfodol, sef Cymru lewyrchus; wydn; mwy iachus; mwy cyfartal; gyda chymunedau cydlynol; a diwylliant egnïol ac iaith Gymraeg llewyrchus.

Agenda 21 - diwylliant – strwythur byd-eang unigryw yn dod â dinasoedd, sefydliadau a rhwydweithiau ynghyd ar berthnasau rhwng polisïau diwylliannol lleol a datblygiad cynaliadwy.

Culture Shift –Sefydliad mwyaf blaenllaw Cymru ar ddatblygu cynaliadwy. Newid Diwylliant: Sut mae Artistiaid yn Ymateb i Gynaladwyedd yng Nghymru -  adroddiad ymchwil a gomisiynwyd gan Gyngor Celfyddydau Cymru, a reolwyd gan Cynnal Cymru, sy’n nodi prosiectau allweddol, mentrau, rhwydweithiau a sefydliadau mewn ‘sector’ celfyddydau sy’n dod i’r amlwg.

.

"Mae Coleridge yng Nghymru yn fenter uchelgeisiol a chyffrous ac un sy’n cynnwys nifer o gyfleoedd i weithio ar draws rhanbarthau, cymunedau a gwahanol gelfyddydau. Mae gan Coleridge apêl eang a dwfn ledled Cymru a thu hwnt gyda’r pŵer i ddal dychymyg pobl hyd yn oed os mai ychydig yn unig, neu dim o gwbl, maen nhw’n gwybod am ei waith."

FERN SMITH

CYNHYRCHYDD CREADIGOL ADRODDIAD NEWID DIWYLLIANT

"Mae cynaladwyedd yn ganolog i agenda Llywodraeth Cymru i Gymru. Mae’n golygu pobl iachus, gynhyrchiol; cymunedau egnïol, cynhwysol; amgylchedd amrywiol a gwydn ac economi ddatblygedig ac arloesol."

Y Gwir Anrhydeddus Carwyn Jones

PRIF WEINIDOG CYMRU

Rydym yn dod ag ymagweddau traddodiadol ac arloesol at ddysgu sy’n archwilio syniadau, perthnasau a gweithgareddau newydd. Mae’r rhain yn heriau lleol a rhyngwladol.

Mae nifer o bobl a sefydliadau eisoes ynghlwm â’r heriau hyn, yn wleidyddol, yn economaidd, yn gymdeithasol, yn ddiwylliannol ac yn amgylcheddol. Ein nod yw bod yn llais iachusol yn y chwiliad amrywiol am ddyfodol cynaliadwy ar draws gwahanol sectorau a chymunedau.

Mae cryn dipyn o ddysgu yn gallu digwydd y tu allan i awyrgylchoedd ffurfiol. Rydym angen y canlynol ar frys

• doethineb dyfnach ynghyd â mwy o wybodaeth

• perthnasau ynghyd â data

• creadigrwydd dychmygus yn rhyddhau ysbryd sy’n meithrin gwell dealltwriaeth a chyfathrebu

Yn fwy na dim, rydym angen y dewrder i fentro ymarfer syniadau creadigol mewn busnes, llywodraeth a chymunedau. Gofynnir ichi gysylltu os gallwch gyfrannu neu rannu gwybodaeth ar bwnc perthnasol.

Rhai themâu sy’n dod i’r amlwg: PDF

Llywyddion
Gillian Clarke
David Crystal
Kate Thomas
Jon Gower

Noddwyr
Y Farwnes Randerson
David Melding AC
Stephen Doughty AS

Cyfarwyddwr Creadigol
Richard Parry

Cynghorydd Artistig i'r Cyfarwyddwr Creadigol
Ivor Davies

Bwrdd
Robin Morrison
Chris Glynn
David Hann
Mary-Ann Constantine
Anne Rainsbury

Tîm Ymgynghorol
Yr Athro John Rogerson
Dr. Douglas Hedley
Yr Athro Jeff Wallace
Fiona Owen
Emma Evans
Sian Thomas
Fern Smith
Gerald Tyler
Richard Huw Morgan
Ani Saunders
Aaron Kirkhouse
Amelia Johnstone
Sarah Blowen
Carmen Casaliggi

Archwiliwch y daith gyda...

PARTNERS

AR Y CYD Â

Diolch yn fawr i...

All Saints, Victoria Square, Penarth

Pipe & Piper

Yr artist o Sir Gaerfyrddin, Mark Cox, am ganiatáu i ni ddefnyddio delweddau o’i luniau

Lowri Lewis: Cyfieithiad

Unigryw gwahoddiad cyfle cyffrous iawn ymrwymiad y cyhoedd meddwl sgwrs gŵyl dod ynghyd hunaniaeth ysbryd cymysgedd theatr amgylchedd cymuned pobl ifanc cyfiawnder llenyddiaeth cerdded dychymyg Cymru gwenau dathlu trawsnewid natur agored cynaladwyedd gweithredu cân cyfieithu tirwedd cyfranogiad deialog cymdeithasol dyfodol treftadaeth croesawu ymwelwyr arddangosfa.

Richard Parry
Cyfarwyddwr Artistig, Gŵyl Coleridge yng Nghymru